سرطان به رشد كنترل نشده ی سلول های بخشی از بدن گفته می شود.این بیماری از سال ها پیش گریبانگیر بشر بوده است.در طی این سالها نظریه های متفاوتی در ارتباط با بیان علت ایجاد سرطان و روش های درمان این بیماری ارائه شده است.در سال های اخیر تعداد بیماران سرطانی به سرعت افزایش یافته و از طرف دیگر روش های درمانی جدید درصد موفقیت درمان را بهبود بخشیده است.این درمان ها در جهت اطمینان بیشتردردرمان،آسیب كمتر به بافت های سالم اطراف و كاهش احتمال بازگشت بیماری پیش رفته اند.

‏امروزه روش های رایج درمان سرطان جراحی ، رادیوتراپی و شیمی درمانی هستند . این روش ها یا به صورت جداگانه و یا به صورت تركیبی برای درمان سرطان در مراحل گوناگون پیشرفت بیماری مورد استفاده قرار می گیرند . این سه روش تهاجمی بوده و معمولا تكرار پذیر نیستند و همچنین عوارض جانبی زیادی دارند . یكی از روش های جدید برای درمان سرطان استفاده از امواج اولتراسوند كانونی با شدت بالاست .علت استفاده از امواج اولتراسوند در این متد توانایی عبور اولتراسوند از بافت بدون آسیب رساندن به آن می باشد.بنابراین این نوع درمان غیر تهاجمی بوده ومعمولا روی پوست تحت تابش و بافت های میانی دیگرتخریب كمی ایجاد می كند .

امواج اولترا سوند با شدت بیشتر از ‏cm2‎‏ /‏watt‏ 5 را امواج اولتراسوند باشدت بالامی گویند. اساس كار ‏HIFU‏ مانند اولتراسوند معمولی است‏‎ HIFU.‎می تواند بدون آسیب رساندن به بافت از میان آن عبور كند ولی اگر پرتوی اولتراسوند انرژی كافی داشته باشد ودر یك نقطه كوچك متمركز گردد،انرژی كه در آن حجم كانونی وجود دارد میتواند دما را تا حدی كه باعث نكروز انعقادی بافت شود بالا ببرد.در واقع ‏HIFU‏ این قابلیت را دارد كه در یك حجم دقیقا تعیین شده ،در فواصل گوناگون مبدل (‏Transducer‏) از بافت به وسیله اثر گرمایی یا ‏Cavitation‏(كاویتاسیون)،نكروز سلولی ایجاد كند. این بافت نكروز شده،اصطلاحا ‏Lesion‏ نامیده میشود،این پدیده به گونه ای رخ میدهد كه دربافت های اطراف،كمترین آسیب ایجاد می شود. در واقع مكانیزم عمل این امواج یا با تولید حفره های صوتی (حباب های میكروسكوپی هوا)همراه است كه به تخریب ومرگ سلولهای سرطانی منجر میشود و یا با افزایش درجه حرارات بالاتر از حد آستانه ای ،منجر به مرگ سلولهای بافتی میشود.‏HIFU‏ یكی از روش های مناسب برای درمان به روش هایپرترمی است .

در روشهای هایپرترمی برای ایجاد نكروز سلولی دما را به مدت 60 دقیقه درمحدوده ی 43-42 * درجه سانتیگراد ثابت نگه می دارند،ولی با استفاده از ‏HIFU‏ می توان دما را درمدت زمان بسیار كوتاه (چند ثانیه) تا حتی بالاتر از حد آستانه برای ایجاد همان اثرافزایش داد وبه خاطر همین زمان كوتاه جریان خون كمترین اثر را در كاهش دمای منطقه كانونی گذاشته و درمان را مطمئن ترمی سازد.احتمال آسیب رسیدن به بافت های سالم نیز كاهش می یابد.‏

استفاده از ‏HIFU‏ در درمان با نام های جراحی با اولتراسوند كانونی (‏FUS‏) تخریب سلولی با اولتراسوند ‏Ultrasound Ablation)‎‏) و ‏Pyrotherapy‏ نیز شناخته می شود. ‏

در سال 1927 ‏WOOD‏ و ‏LOOMIS‏ توانایی اولترا سوند برای ایجاد تغییرات بیولوژیكی روی بافت را نشان دادند .اولین گزارش در مورد استفاده از اولتراسوند در درمان سرطان در 1933نوشته شد كه البته در آن ذكر شده كه اولتراسوند تاثیری در درمان سرطان نداشته است،اولین كاری كه در مورد توانایی های ‏HIFU‏ به چاپ رسید،در سال 1942توسط ویلیام فرای بود .اودر سال 1950توانست ‏Lesion‏ هایی در عمق مغز گربه و میمون ایجاد كند بعد از آن فرانك فرای،موفق به درمان بیماران مبتلا به پاركینسون وبعضی بیماری های عصبی دیگر شد. با اینكه نتایج خوبی دراین آزمایش ها حاصل شد، ولی به دلیل معرفی نوعی از داروها برای درمان پاركینسون در آن زمان،زیاد مورد توجه قرار نگرفت.همچنین در زمینه چشم پزشكی موفقیت هایی حاصل شد. از جمله درمان آب سیاه و درمان جدایی شبكیه اما دراین مورد‏پاورقی:(فاصله كمی بین دمای سمی (بالاتر از 42 درجه ی سانتی گراد) و دمای غیر سمی (پایین از 41.8 درجه سانتی گراد) برای سلول وجود دارد به همین دلیل در روش های گوناگون هایپرترمی به جزء ‏HIFU‏ ، مانیتورینگ هم زمان دما ضروری است.)‏

نیز استفاده از اولترا سوند كانونی با گسترش كاربرد لیزردرچشم پزشكی به طرز چشمگیری كاهش یافت.

در سال1956بورف " ‏BUROV‏ " اثرات ‏HIFU‏ را دردرمان سرطان بررسی كردوبه نتایج مهمی نیز دست یافت.در سالهای بعد از آن مطالعات فراوانی روی اثرات اولتراسوند در بافت انجام گرفت وویژگیهای خاص هدایت وتنظیم اولترا سوند كانونی ومدهای (حالت های)مختلف برای تخریب بافت در دهه های 70و80مورد بررسی قرار گرفتند.در ادامه تحقیقاتی بر روی تابش ‏HIFU‏ به تومورها انجام گرفت . این تحقیقات تا حدی پیش رفت كه امروزه ‏HIFU‏ در اروپا برای درمان سرطان هایی نظیر پروستات ،به صورت یك روش درمانی روتین به كار گرفته می شود .

توجه به ‏FUS‏ در زمینه اورولوژی در سالهای اخیر افزایش یافته است . ‏HIFU‏ برای درمان ‏BPH‏ (بزرگی خوش خیم پروستات) وهمچنین درمان تومورهای كبد،كلیه،پروستات،مجاری ادرار،بیضه،مغز،سینه ، استخوان و تومورهای سطحی مثانه وریه ،مورد بررسی قرار گرفته است.

تاثیرات اولتراسوند روی بافت سرطانی به صورت آثار گرمایی و كاویتاسیون آشكار می شود .

انرژی كه یك موج اولترا سوند با خود حمل می كند ،باعبور از بافت تضعیف می شود ،این تضعیف در اثر جذب آكوستیكی (صوتی) وپدیده پخش (‏Scattering‏) است.جذب آكوستیكی باعث افزایش دما در بافت می شود .گرچه در عمل جذب80-60درصد كل تضعیف را تشكیل میدهد. و بقیه مربوط به پدیده ی پخش است .

كاویتاسیون كه یكی از اثرات غیر گرمایی اولترا سوند است تا حدودی پیچیده و غیر قابل پیش بینی است اما نتیجه ی آن مانند اثر گرمایی نكروز سلولی است.اولتراسوند موجب لرزش بافت شده و در ساختار سلول تراكم وانبساط ایجاد می كند .در طول مدت انبساط در مایعات سلولی ، گاز می تواند به صورت حباب هایی از محلول خارج شود.این حباب ها پس از تشكیل یا به سرعت از بین می روند ،یا بزرگ تر شده و باعث ایجاد فشارهای مكانیكی و تولید دمای 2000تا 5000 درجه كلوین در محیط های میكروسكوپی می شوند.كاویتاسیون به عواملی مانند طول پالس ،فركانس وشدت وابسته است.

در دمای بالاتر از 56درجه سانتیگراد(تنها به مدت 1ثانیه)در سلول ها سمیت گرمایی اتفاق افتاده وباعث ایجاد نكروز انعقادی ومرگ سلولی بازگشت ناپذیر در بافت مورد نظر میشود.با كاهش زمان تابش ،جریان خون توانایی كاهش دمای حجم كانونی گرم شده را ندارد .در شیوه هایپرترمی با ‏HIFU‏ ،در طول درمان،دما در حجم كانونی در تابشهای كمتر از 3ثانیه به60تا80درجه سانتیگراد می رسدكه باعث مرگ سلولی موثر وچشمگیری در آن ناحیه می شود.حجم بخش كانونی به صورت بیضوی با قطر ‏mm‏ 2-1و طول ‏cm‏2-1در راستای محور تابش است.

تعداد زیادی از دستگاههای ‏HIFU‏ در مطالعات آزمایشگاهی استفاده شده است اما تعداد كمی از این دستگاه ها به صورت رایج استفاده كلینیكی دارند.دستگاه های‏HIFU‏ به دو دسته ی كلی تقسیم می شوند :

دستگاه خارج بدنی برای هدف قراردادن بسیاری از اندام ها به كار رفته است . این دستگاه ها اصولا فاصله ی كانونی بزرگ تری نسبت به دستگاه های ترانس ركتال دارند . به همین دلیل معمولا ترانسدیو سرهای آنها ابعاد بزرگ تری دارند (به جز دستگاه های مورد استفاده در چشم پزشكی) و با فركانس پایین ترو شدت بالاتری نسبت به دستگاه های مشابه ترانس ركتال كار می كنند به این دلیل كه با كاهش فركانس امواج اولتراسوند نفوذ پذیری آن بیشتر می شود . دستگاه های ترانس ركتال برای درمان بیماری های پروستات به كار می رود . مدل ساخت ‏ter Haar ‎‏ كه یك نمونه اولیه از دستگاه های خارج بدنی بود یك لید كروی دارد و پیزو الكتریك آن از جنسPZT‏ با قطر ‏cm‏10 و فاصله ی كانونی ‏cm‏ 15 می باشد . این دستگاه در فركانس ‏MHZ‏ 1.7 كار می كند و شدت آن از ‏cm2‎‏/ ‏w‏ 1000 تا ‏cm2‎‏/‏w‏ 4660 قابل تنظیم است . دستگاه خارجی دیگری كه در چین طراحی و ساخته شده (‏changqing co‏) از یك ترانسدیوسر ‏PZTبا قطر ‏cm‏ 12 و فاصله كانونی ‏cm‏ 16 - 10 استفاده می كند . كه می تواند در فركانس ‏MHZ‏ 0.8 یا ‏MHZ‏1.6 كار می كند . در داخل آن نیز یك اسكنر تشخیصی ‏MHZ‏ 3.5 جای گرفته است .

دستگاه ترانس ركتال مدل(‏Sonablate Focal Surgery Milpitas ca‏) از یك ترانسدیوسر ‏MHZ‏4 با پیزوالكتریك‏PZT‏ هم برای تصویربرداری و هم برای درمان استفاده می كند .فاصله ی كانونی آن می تواند ‏cm‏3 و ‏cm‏ 3.5 و یا ‏cm‏4 باشد و شدت در كانون بسته به فاصله ی كانونی بین 1680 تا ‏cm2‎‏/‏w‏ 2000 است .

یك فاكتور مهم در استفاده های بالینی از ‏HIFU ‎‏ توانایی مانیتورینگ درمان است . در حال حاضر از دو شیوه برای رسیدن به این منظور استفاده می شود :

هنگامی كه از اولتراسوند برای هدایت درمان استفاده می شود دو ترانسدیوسر تشخیصی و درمانی روی یكدیگر به گونه ای ثابت شده اند كه كانون هایشان روی هم قرار گیرد . پس از ردیابی مكان تومور به وسیله ی ترانسدیوسر تشخیصی درمان با ترانسدیوسر درمانی آغازمی شود .تمام مراحل درمان در تصاویر تشخیصی بصورت مقیاس خاكستری (‏gray scale‏) قابل مشاهده است .

‏MRI‏ از تصاویری با كیفیت بالا برخوردار بوده اما قیمت آن بیشتر است . ایجاد ارتباط بین تصاویر ‏MR ‎با اولتر اسوند كانونی نیز كند و پیچیده تر از تصویربرداری با اولتراسوند است . اولتراسوند تشخیصی مزایای ارزان بودن و در دسترس بودن را دارد و همچنین مدت زمان درمان به كمك آن كوتاه تر است. ایراد این سیستم این است كه كیفیت تصویر ممكن است كمتر از حد اپیتم باشد .اولتراسوند تشخیصی در بخش هایی كه استخوان یا احشاء پرشده از هوا وجود دارند دچار مشكل می شود . البته این مشكل می تواند یك مزیت برای سیستم باشد به گونه ای كه از تابش اولتراسوند درمانی به این مناطق جلوگیری می شود.

دیگر روش های تصویر برداری برای درمان با ‏HIFU‏ مانند الاستوگرافی (‏MRE‏) در حال گسترش هستند ولی هیچ كدام هنوز مورد استفاده كلینیكی قرار نگرفته اند .

* سرطان پروستات : ‏HIFU‏ در اروپا بصورت یك روش رایج درمانی و كلینیكی در درمان ‏BPH‏ و ‏ نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: